Uit den ouden voetbaldoosch

Journalist Auke Kok ligt onder vuur bij de erven Cruijff, vanwege zijn spraakmakende biografie over de legendarische Nummer 14. Dat deed me meteen denken aan iets dat ruim acht jaar geleden speelde - en een hoofdstuk vormt in mijn nimmer verschenen autobiografie. Hier is dat hoofdstuk:

Ik ben voor Voetbal Magazine op weg naar Hull en check in mijn hut nog even mijn mailbox, voor we buitengaats gaan. Een bericht van de adjunct-hoofdredacteur van HP/De Tijd licht op.
Een opdracht!
“Maak een portret van Danny Cruijff…” lees ik in een zin, die met een komma in tweeën is gehakt.
Dat verbaast me. Er is geen enkele aanleiding om een verhaal te maken over de echtgenote van Johan Cruijff. En het geschrevene achter de komma geeft die noodzaak ook al niet aan.
“…die bitch die ons twee WK-finales heeft gekost.”
Er gaat me een lampje branden. De adjunct in kwestie is een notoire Cruijff- en Ajax-hater en probeert op deze wijze natuurlijk zijn jarenlang opgekropte frustraties te botvieren. Dat zulks over de ruggen van de lezer – en, niet in de laatste plaats, over die van de ‘bitch’ in kwestie - moet, lijkt me niet erg professioneel. De reden voor het verhaal ligt ‘m in het feit dat Johan bij Ajax een commissariaatsfunctie gaat bekleden of, zoals hij het zelf zegt, ‘een jasje aan gaat trekken.’ Dat hij dat nu doet, komt volgens de adjunct omdat ‘het eindelijk mag van Danny’. Dus moet er nú een verhaal komen over Danny, die in de decennia daarvoor de voetballerij voortdurend heeft gefrustreerd. Aldus de adjunct, die zijn positie in het colofon in de weekenden gebruikt om gratis naar wedstrijden van AZ te gaan.
Ik heb er geen zin in en bedank voor de eer, die geen eer is. Ik klap mijn laptop dicht en ga naar de discotheek aan boord, waar een hen party gaande is. De bride-to-be loopt rond in een jurk waar tientallen bontgekleurde condooms op zijn gestikt. Op het hoogtepunt van de avond verliest ze de strijd met haar torenhoge hakken en belandt ze wijdbeens op de dansvloer. Om een bekend schuin lied van Manke Nelis aan te halen: ik kijk recht het sluisgat in. Leuke trip, geen moment meer aan Danny gedacht.
Een paar weken later informeer ik maar weer eens bij de diverse bladen of er nog een klusje te vergeven is. De adjunct van HP/De Tijd antwoordt dat hij nog steeds graag een portret van Danny Cruijff zou zien. Ik vraag me andermaal af waarom ik een vrouw die al tientallen jaren in de luwte opereert zou moeten lastigvallen en zeg opnieuw dat ik het niet zie zitten.
Maanden gaan voorbij, zonder dat ik bang hoef te zijn dat ik mijn vingers verstuik op een toetsenbord. Opdrachten blijven beperkt tot af en toe een braaf stukje voor het bedrijfsblad van een zorgverzekeraar. Tot ook daar de boel stagneert en ik op een gegeven moment… niets meer te doen heb!
Hoe anders was dat twaalf maanden eerder. Ik herinner me hoe ik op een ochtend wakker werd in Kaapstad, om een taxi te pakken naar het vliegveld voor een ochtendvlucht naar Johannesburg. Daar nam ik een taxi naar het aanstaande spelershotel van Oranje, waar ik een interview-afspraak had met de manager en ook nog een uitgebreide fotosessie moest doen, terwijl de wijzers van de klok me leken te wurgen omdat ik binnen een paar uur alweer terug moest naar het vliegveld voor een transatlantische reis naar Londen. Daar haastte ik me van de ene terminal naar de andere om op tijd te zijn voor mijn vlucht naar Schiphol. Van Schiphol was het hollen naar huis, waar ik mijn koffer vol stinkend wasgoed verruilde voor een exemplaar met schoon goed, waarmee ik linea recta terug racete naar Schiphol, omdat ik een vliegtuig naar Detroit moest halen. Te Detroit stapte ik over op een toestel dat dwars door donder en bliksem naar Louisville, Kentucky vloog, alwaar ik uiteindelijk naar een hotelbed werd gebracht en zo moe was dat ik niet meer kon slapen. En tussendoor – geen idee meer boven welk continent – had ik nog wat pagina’s voor een ander blad zitten tikken. Een enerverend etmaal, zogezegd.

En nu… Nu zit ik achter mijn beeldscherm en bedel ik om werk. En dat krijg ik uiteindelijk, van HP/De Tijd.
“Maak een portret van Danny Cruijff.”
Mijn maag knort. Mijn weerstand is weg. Ik stem toe.
Portretten maken betekent knipsels opvragen. Vroeger, lang voor de uitvinding van het internet, hadden we daarvoor in tijdschriftenland ‘de dames Matla’, twee oude besjes die dag in dag uit kranten en weekbladen verknipten en fotokopieën daarvan tegen betaling opstuurden. Het was in de tijd dat lay-outers nog dia’s op een aan de muur bevestigd stuk papier projecteerden en met potlood langs de contouren van het beeld gingen, vooraleer ze met strijklettertjes de koppen gingen maken.
In de 21ste eeuw verzamel je je knipsels via de zoekmachine op het tijdelijke speeltje dat toch geen tijdelijk speeltje bleek te zijn. Dus ik googel wat oude verhalen over Danny Cruijff bij elkaar en gooi, om er toch nog íets eigens aan toe te voegen, een visje uit bij huisvrienden als Frits Barend en Jaap de Groot. Frits heeft er geen zin in, maar Jaap zegt toe met wat leuks te komen. Tot ik hem aan de telefoon heb en te horen krijg dat hij ‘er nog eens goed over heeft nagedacht’.
Hij wil nog net kwijt dat Danny lekker kookt.
Danny’s zwager Henny dan, de broer van Johan. Die schijnt niet zo gecharmeerd van haar te zijn en kan wellicht voor wat peper zorgen in de flauwe hap die ik de lezers anders moet voorschotelen. Maar Henny heeft ook geen zin. Nou ja, dan niet. Ik lever de dodelijk saaie tekst in en ga op vakantie. All-inclusive, want daar noopt het verschrompelde budget me toe.
Bij terugkomst zit er een mailtje van Henny Cruijff in m’n box. Ook hij heeft ‘nog eens nagedacht’, maar anders dan Jaap de Groot heeft hij wél zin om zijn licht te laten schijnen over zijn schoonzus. Of ik hem maar even wil bellen.
Dat ‘even’ worden anderhalf uur, waarin hij een monoloog houdt waar de honden geen brood van lusten. Onder invloed van ‘dat secreet’ zou Johan zijn stervende moeder hebben laten creperen, fulmineert de gewezen voetbalschoenenhandelaar, die stellig beweert dat zijn broer zonder haar ‘een zoveel mooiere loopbaan’ had kunnen hebben. Cruciale uitspraak: “Dat huwelijk is een historische vergissing. Voor mijn broer en voor Nederland!”
Hoewel op z’n zachtst gezegd ongenuanceerd, zijn de quotes uit journalistiek oogpunt stuk voor stuk cadeautjes. Maar ja, hij wil zijn tekst voor publicatie nog even lezen, dus de grootste aantijgingen zal hij er wel even uithalen. Denk ik. Maar niets is minder waar, want als ik hem een paar dagen later terugbel, doet hij er niet één, maar wel twee, drie, vier schepjes bovenop! Het verhaal staat ingepland voor zeven pagina’s, maar Henny vindt het desondanks jammer dat hij ‘maar zo weinig ruimte’ krijgt om zijn gal te spuwen.
Een deel van zijn verbale vitriool betreft het vermeende oorlogsverleden van Danny’s vader. In een Godwin van ongekende proporties knoopt hij Ome Cor op aan de hoogste boom en hij doet dat met een stelligheid (“Dit kun je zo opvragen bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie!”) die geen enkele ruimte laat voor twijfel. Het aloude adagium ‘Don’t let the facts ruin a good story’ indachtig besluit ik Henny’s beweringen dan ook niet te staven bij het NIOD, wat natuurlijk onvergeeflijk is. Wel laat ik mijn telefoonnummer achter bij de Cruyff Foundation, met het verzoek of Johan mij voor het ter perse gaan van het blad nog even zou willen bellen. Dat gebeurt niet en de tekst gaat derhalve onversneden naar de drukker.
Ik grijp nog wel even in als ik de opgemaakte pagina’s zie. Omdat het natuurlijk deels een roddelreportage is, lijkt de kop ‘ZIJ VAN NUMMER 14’ me wel aardig. De adjunct heeft daar echter ‘HET SECREET ACHTER CRUIJFF’ van gemaakt, een tekst waar ik absoluut niet mee kan leven. Het iets mildere compromis wordt ‘DANNY DE DRAMMER’.
Als ik een week later een afbeelding van het blad onder ogen krijg, zie ik tot mijn niet geringe ergernis dat de ‘secreet’-regel is gepromoveerd tot covertekst. Onderkop: ‘Hoe Danny Cruijff al dertig jaar het Nederlandse voetbal frustreert’. Kennelijk is die kreet met dusdanig veel plezier ingetikt dat het rekenen erbij in is geschoten, want in 2011 is 1974 toch echt al bijna veertig jaar geleden...
Aanvankelijk doet het stuk totaal geen stof opwaaien. Na drie dagen bedraagt het aantal reacties op de site van HP/De Tijd zegge en schrijve nul stuks. Maar op vrijdagavond houdt de schuimbekkende huisvriend Johan Derksen de publicatie omhoog, met de mededeling dat iedereen – ik citeer – ‘zijn reet moet afvegen met dit blad’. Een slechte tip, gezien de gladheid van het papier, maar dit terzijde.
Derksen is nog niet uitgefoeterd of de site van HP/De Tijd stroomt vol met boze reacties. En masse vinden mensen het ineens ‘een schandalig stuk’. Curieus, want het programma Voetbal International wordt uitgezonden op een tijdstip dat de winkels dicht zijn. Bovendien worden de meeste reacties luttele minuten na de aftiteling in het scherm geknald. Ergo: geen van de reaguurders heeft het stuk gelezen, maar stuk voor stuk zijn ze het eens met hun tv-held. De massa loopt dus blind achter een man met een snor aan – en dat is niet voor het eerst in de geschiedenis.
Opmerkelijk is ook de selectieve verontwaardiging uit de Telegraaf-hoek. Via het medium twitter word ik beschimpt omdat ik Henny Cruijff aan het woord heb gelaten, terwijl iedereen weet ‘dat dat een dwaas is’. Kennelijk geldt dat alleen als je hem iets vraagt over broer Johan, want als het om dochter Estelle gaat, is diezelfde Telegraaf altijd de eerste die voor een quootje bij Henny aan de lijn hangt.
Los daarvan verbaast de woede me hogelijk. Ik heb broer Cruijff 100% juist geciteerd – en dat is in het journalistieke métier zo ongeveer het allerbelangrijkste. Bovendien vraag ik me af waarom ik persoonlijk moet worden aangevallen. Als Henny zijn uitspraken op tv had gedaan, zou een deel van de woede zich dan ook op de cameraman hebben gericht? Nou dan.
Ondertussen is Frits Barend, die de weg kent, in de archieven van het NIOD gedoken en tot de conclusie gekomen dat de uitlatingen over het oorlogsverleden van Cor Coster op niets zijn gebaseerd. ‘Zijn we er toch ingetuind,’ denk ik bij mezelf, refererend aan een historische uitspraak van commentator Herman Kuiphof tijdens de WK-finale van 1974, een eindstrijd die volgens velen dankzij Danny… Nee, laat ik ophouden.
Van Frits heb ik sindsdien nooit meer wat vernomen. Wat jammer is, want ik mocht hem graag. Erger is het dat de relatie met Johan Cruijff, de legendarische voetballer die ooit door mijn vader is ‘ontdekt’, voorgoed is vertroebeld. En dat dankzij een stuk dat ik eigenlijk helemaal niet had willen maken.

Een jaar later staat Danny Cruijff ineens op m’n voice-mail. Ze heeft gehoord dat ik bezig ben met een tweede verhaal over haar en raadt me aan dat niet te doen, om juridische consequenties te voorkomen. Een uur later belt ze opnieuw, met de mededeling dat ‘iemand kennelijk een flauwe grap heeft uitgehaald’ en dat ik haar vorige telefoontje maar moet vergeten. Ze biedt er zelfs haar excuses voor aan.
Op dat moment besef ik dat die coverkreet nog fouter was dan ik al dacht. Een écht secreet zou dat immers nooit doen, sorry zeggen.

Comments

[Geplaatst door: MööK]

De betere verhalen. Het is mij een raadsel waarom dit blog zo weinig inloop heeft. Tijd voor een publiciteitsoffensief!

[Geplaatst door: Michiel]

Ik zal niet dwarsliggen!

[Geplaatst door: Evertweethet]

Inderdaad, terwijl ik het lees voel ik je pijn, mooi opgeschreven. Want niet vergeten dat dat niet de eerste juridische aanval van de familie Cruijff was, op ons

[Geplaatst door: Michiel]

Die eerste aanval was volkomen onterecht. Tenminste, de term ‘nepbericht’ sloeg toen nergens op.

[Geplaatst door: Michiel]

Alles, nou ja iets, over die aanval kon u hier lezen: https://blijboom.typepad.com/blijbomen/2015/08/vier-jaar-elf-1.html

[Geplaatst door: Michiel]

Vermeldenswaard is voorts de laffe houding van de hoofdredactie, een paar dagen later. "Dit hadden wij nooit mogen plaatsen."

[Geplaatst door: Michiel]

Voor de duidelijkheid, ik heb het nu over HP/De Tijd, niet over Elf.

[Geplaatst door: MööK]

De biografie laat ik nog maar even links liggen. Mijn bewondering voor de figuur Cruijff heeft na het lezen van de vreselijke autobiografie al genoeg knauwen opgelopen.

[Geplaatst door: Michiel]

Ik denk dat het boek niets aan ons beeld van Cruijff gaat veranderen. Ik worstel met iets anders: het boek is zo godallejezus dik dat ik een polsblessure vrees.

[Geplaatst door: MööK]

Ik heb getraind met vuistdikke boeken. Zojuist de weergaloze autobio van Miles Davis verslonden. Keith Richards, eat your heart out.

[Geplaatst door: Michiel]

Het (fantastische) boek van Keith was toch net iets dunner dan dat van Cruijff. Maar dat is logisch.

[Geplaatst door: Michiel]

En er is gloeiend heet rocknieuws: https://www.motley.com/news/motleycrueisback

[Geplaatst door: MööK]

Zijn we er toch weer ingetuind....

[Geplaatst door: Michiel]

Geloof nooit een rockband die zegt ermee te stoppen.

[Geplaatst door: MööK]

Ben nu zelfs achterdochtig wat betreft Lemmy, Eddie en Phil.

[Geplaatst door: Michiel]

Ja, en de Ramones zeker?

[Geplaatst door: Michiel]

Ondertussen wacht ik al jaren op de reünie die nog steeds mogelijk is maar totaal niet van de grond komt: die van de originele line-up van Slade.

[Geplaatst door: MööK]

Waarom zouden ze; ook dit jaar kunnen ze weer flinke royalties van de kersthit op de bankrekening bijschrijven.

[Geplaatst door: MööK]

Bowie zie ik er trouwens wel voor aan om onder regie van Ivo van Hove geheel geënsceneerd uit de dood te herrijzen.

[Geplaatst door: Evertweethet]

Lazer op!

[Geplaatst door: Michiel]

Nou ja, Slade 2 (zonder Noddy Holder en Jim Lea) treedt nog steeds op. As we speak zelfs.

[Geplaatst door: Evertweethet]

Er reizen Temptations rond die amper waren geboren toen de hele band al uitgestorven was, ik zweer het

[Geplaatst door: Michiel]

Mud 2 was de band rond de oorspronkelijke Mud-zanger Les Gray, zonder enig ander echt bandlid. Na de dood van Gray zijn ze gewoon doorgegaan!

[Geplaatst door: MööK]

Aan de andere kant, van het originele Ajax uit 1900 staat ook geen enkele speler meer in de basisselectie.

[Geplaatst door: Michiel]

Sjaak Swart... Oh nee.